W 1904 roku rada Gminy Zwierzyniec wyraziła zgodę na przyłączenie do Krakowa. Rok później podjęto decyzję o zasypaniu rzeki Rudawy w centrum miasta i puszczenia jej biegu w poszerzonym korycie na Zwierzyńcu. Do 1910 roku popularny obszar spacerowy i rekreacyjny po zachodniej stronie Krakowa został formalnie i administracyjnie połączony z miastem. Ponadto w 1907 roku władze miasta przejęły od wojska dwa szańce, które wybudowano w połowie XIX wieku nieopodal romańskiego kościoła pw. Najświętszego Salwatora w celu ochrony drogi prowadzącej w stronę fortu przy kopcu Kościuszki. Umocnienia wyburzono, a odzyskany teren przeznaczono pod parcelację i budowę osiedla domów dla Towarzystwa Budowy Tanich Domów Mieszkalnych dla Urzędników.
Projekt wyłoniono w konkursie rozpisanym w 1909 roku, w którym pierwszą nagrodę zdobył Tadeusz Niedzielski. Ostateczny projekt przygotował Roman Bandurski architekt reprezentujący styl secesji, uczeń Teodora Talowskiego. W miejscu po szańcach przewidziano dwie poprowadzone po łuku ulice: od północy mniejszą Anczyca, od południa większą Gontyny. W ten układ wpisano ponad dwadzieścia budynków jednorodzinnych lub bliźniaczych, które w większości zaprojektował Roman Bandurski, a realizowała popularna firma Józefa Wilczyńskiego i Alfreda Kramarskiego. Większość domów to budynki dwukondygnacyjne, podpiwniczone i zwieńczone wielospadowymi, wysokimi dachami. Każdy budynek jest inny, wszystkie obiekty wyróżnia bogata dekoracja w duchu secesji, wieże w narożnikach, wejścia w niszach, godła i ornamenty lub ozdobna metaloplastyka. Prawie cały zespół zrealizowano do 1913 roku. Jeszcze przed zakończeniem prac zespół domów krytykowano w prasie za jego zbytnie zagęszczenie. W okresie międzywojennym osiedle zostało uzupełnione o kilka kolejnych projektów, m.in. o zaprojektowaną przez Ludwika Wojtyczkę i ukończoną w 1937 roku modernistyczną willę przedsiębiorcy Śmiechowskiego.
Powstanie północnej obwodnicy kolejowej oraz ul. Fizyków (obecnie Armii Krajowej), która połączyła ul. Czarnowiejską i centrum z północną i zachodnią częścią miasta, przesądziło o rozwoju wielorodzinnej zabudowy mieszkaniowej w pobliżu unieśmiertelnionej przez Stanisława Wyspiańskiego dawnej wsi Bronowice.
W 1929 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych rozpoczął ogólnopolską akcję budowlaną: stworzenie osiedli mieszkaniowych, które choć częściowo zaspokoją głód mieszkaniowy II RP. Osiedla stanowiły lokatę kapitału tej instytucji i były przeznaczone dla jej klientów. W latach 1930–1931 powstało nieduże osiedle bloków przy ul. Fałata.
Trwający od początku XX wieku rozwój infrastruktury kolejowej na terenie Krowodrzy i Bronowic umożliwił powstanie w tej części miasta licznych zakładów przemysłowych i wymusił budowę nowych osiedli mieszkaniowych. Jednym z największych było zaprojektowane z myślą o 12 tys. mieszkańców osiedle Wrocławska.
Projekt został zrealizowany przez zespół Fundacji Instytut Architektury:
dr Dorotę Leśniak-Rychlak, dr Dorotę Jędruch, Martę Karpińską i dr Michała Wiśniewskiego,
we współpracy z badaczkami i badaczami: Maciejem Rodakiem, Wojciechem Pietruchą, Agatą Kokoryn, Filipem Szelą, Moniką Mazurek; koordynacja projektu: Joanna Warchoł
Projekt powstał dzięki życzliwości i współpracy: Muzeum Krakowa, Muzeum Nowej Huty / oddział Muzeum Krakowa, Ośrodka Kultury im. C.K. Norwida, Klubu Kuźnia / oddział Ośrodka Kultury im. C.K. Norwida, Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej
Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury
Dofinansowano ze środków
budżetu Państwa
Edukacja Kulturalna
Osiedla mieszkaniowe Krakowa.
Społeczna i architektoniczna
historia miasta
Dofinansowanie:
81 000 zł
Całkowita wartość:
103 500 zł
Data podpisania umowy:
09.2024