Osiedle przy ulicy Rydla

Na planie osiedla z 1956 roku widać, że sąsiaduje ono z korytem niezasypanej jeszcze wówczas na tym odcinku rzeki Młynówki. Dziś zespół mieszkaniowy przy ulicy Rydla jest częścią modernistycznego dziedzictwa nanizanego na linię parku Młynówka Królewska. Wzdłuż pasa zieleni wyrosła galeria krakowskich osiedli XX i XXI wieku mająca swój początek przy alei Słowackiego, a kończąca się na osiedlu Bronowice Nowe i współczesnej zabudowie deweloperskiej w rejonie pętli tramwajowej Bronowice Małe. W porównaniu z kompleksami mieszkaniowymi zrealizowanymi w ciągu ostatnich ośmiu dekad w tej część Krakowa osiedle przy Rydla wyróżnia się kameralną skalą i kompaktowością. Wypełniona zielenią przestrzeń założenia w niewielkim, choć zauważalnym stopniu padła ofiarą presji inwestycyjnej: w miejscu obrośniętego drzewami skweru kilkanaście lat temu wzniesiono nowy blok wpisujący się w pierzeję ulicę Rydla. Powstała w okresie PRL w sąsiedztwie osiedla infrastruktura: usługowa, edukacyjna (przedszkole i szkoła), handlowa czy zdrowotna (przychodnia przy ul. Młodej Polski) do dziś służy mieszkańcom osiedla. Jest ono świetnie skomunikowane linią tramwajową z resztą miasta, mieści się przy pętli tramwajowej. Choć w 2021 roku teren pobliskiego poaustriackiego fortu nr 7 przeszedł z rąk wojska na własność pobliskiego Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN, a struktura społeczna osiedla uległa wymianie po transformacji ustrojowej, to jego teren wciąż sąsiaduje z terenami należącymi do Wojska Polskiego. Obszar militarny zajmuje znaczną część dzielnicy, a widok pojazdów wojskowych jest codziennością jej mieszkańców.

W niewielkim osiedlu żyje wielu stałych mieszkańców, którzy znają dobrze sąsiadów, ale mieści się także sporo mieszkań na wynajem, w których lokatorzy często się zmieniają. Wciąż też mieszkają tu osoby, które wprowadziły się w latach 50. Jeden z mieszkańców wspomina, jak w miejscu skweru międzyblokowego przy przedwojennych kamienicach na rogu Bronowickiej i Rydla znajdowały się dwa otwarte baseny dla ich mieszkańców. Nietynkowane, ceglane bloki były miejscem zabaw dzieci – cegłę ułożono tak, że tworzyła „drabinę”, po której można się było wspinać wzdłuż ściany bloku. W jednym z zakładów fryzjerskich przy ul. Bronowickiej, działającym tu od dekad i prowadzonym dziś przez wnuka pierwszego właściciela, można zobaczyć zdjęcia pokazujące moment otwarcia torów wzdłuż ulicy. Ciągłość działalności zakładów rzemieślniczych czy małych, prywatnych sklepów, obok działającego targu, jest wielką wartością tej części miasta.

WOJSKO

Rydla było osiedlem wojskowym, zlokalizowanym w tym miejscu ze względu na sąsiedztwo jednostki. Jeden z mieszkańców wspomina, że jeszcze w latach 90. osiedle wydawało się szare i ponure. Przyjeżdżał tu z ojcem, bo było to jedno z nielicznych miejsc w czasie po stanie wojennym, gdzie sprzedawano piwo Żywiec. Piwnice domów były budowane jako umocnienia obronne, rodzaj schronu, z którego można prowadzić ostrzał. Układ osiedla nawiązywał do umocnień wojskowych.

ZAGĘSZCZENIE ZABUDOWY

Wspólnym elementem każdej z rozmów z mieszkańcami było jedno zdanie: „Teraz już chyba nie mają gdzie czegoś wcisnąć” – w związku z dogęszczaniem zabudowy osiedla i okolicy przez nową, deweloperską zabudowę. Jeden z mieszańców wspomina dwa wydarzenia, które skonsolidowały lokalną społeczność. Pierwszym była walka o skwer, na którym ostatecznie powstał blok 9A z grodzoną przestrzenią: moment, gdy mieszkańcy wspólnie pisali petycje i negocjowali plany budowy. Drugim natomiast akcja sprzeciwu, kiedy wojsko pozbywało się Fortu Bronowice. Mieszkańcy protestowali wówczas przeciw komercyjnemu charakterowi inwestycji (ostatecznie teren zastał kupiony przez Uniwersytet KEN). Dzięki działaniom lokalnej społeczności część zieleni, która wyrosła na fortach, została uratowana i przekształcona w park dla mieszkańców.

MIASTO PIĘTNASTOMINUTOWE

Mieszkańcy chwalą osiedle jako miejsce, które zapewnia wszystkie niezbędne usługi. W odległości zaledwie kilku minut pieszo znajdują się sklepy, zakład krawiecki, restauracje, przychodnia zdrowia, przychodnia weterynaryjna, apteka, przedszkole, szkoła, plac targowy. Mieszkańcom doskwiera niewystarczająca liczba miejsc parkingowych; na istniejących parkują przyjezdni unikający płatnych stref. Stojaki na rowery są przepełnione, bliskość miasta i ścieżki pozwalają dotrzeć do wielu miejsc właśnie rowerem.

ZIELEŃ

Mieszkańcy z troską pielęgnują zieleń w przestrzeniach międzyblokowych. Jedna z mieszkanek wspomina, że zdarzało się jej interweniować w obronie drzew: jedno zaczęło usychać przez piasek podsypywany przez dzieci z pobliskiego placu zabaw, inne – w efekcie stałego przesadzania podczas prac przy przebudowie chodników. Inna osoba wskazuje wysokie drzewa iglaste, które sama posadziła wiele lat temu z sadzonek przywiezionych z Bieszczadów.