Projekt poświęcony społecznemu odbiorowi i historii osiedli mieszkaniowych w Krakowie w okresie międzywojennym oraz po drugiej wojnie światowej. Celem projektu jest opowiedzenie o modernistycznych założeniach mieszkaniowych w odniesieniu do historii ich mieszkańców.
Miasto, które na początku XX wieku liczyło około 100 tysięcy mieszkańców i obejmowało zaledwie ok. 5,5 km2 powierzchni przeżyło w ciągu ostatniego stulecia fundamentalną zmianę, dzisiaj ma pod ośmiokrotnie większą populację i ponad sześćdziesięciokrotnie większą powierzchnię. Można tę zmianę opisać na wiele różnych sposobów, przez filtr gospodarczy, polityczny, urbanistyczny, artystyczny…
W naszym projekcie wybraliśmy perspektywę społeczną i architektoniczną, której wspólnym mianownikiem jest mieszkanie. Krakowskie mieszkanie początku XX wieku było obszernym pojęciem, w którym krył się zarówno ogromny lokal w kamienicy czynszowej z pokojami w amfiladzie i służbówką na końcu korytarza oraz pojedynczy pokój zamieszkiwany przez kilka osób. Odpowiedzią na rozpaczliwe warunki mieszkaniowe większości mieszkańców były realizowane od początku stulecia innowacje w postaci osiedli. Kraków, którego szybki i intensywny rozwój urbanistyczny nie został zatrzymany przez zniszczenia wojenne, jest współcześnie żywym atlasem różnorodnych projektów i kompozycji urbanistycznych, które stanowią kompendium polskiego nowoczesnego mieszkalnictwa.
W naszym projekcie wybraliśmy perspektywę społeczną i architektoniczną, której wspólnym mianownikiem jest mieszkanie. Krakowskie mieszkanie początku XX wieku było obszernym pojęciem, w którym krył się zarówno ogromny lokal w kamienicy czynszowej z pokojami w amfiladzie i służbówką na końcu korytarza oraz pojedynczy pokój zamieszkiwany przez kilka osób. Odpowiedzią na rozpaczliwe warunki mieszkaniowe większości mieszkańców były realizowane od początku stulecia innowacje w postaci osiedli. Kraków, którego szybki i intensywny rozwój urbanistyczny nie został zatrzymany przez zniszczenia wojenne, jest współcześnie żywym atlasem różnorodnych projektów i kompozycji urbanistycznych, które stanowią kompendium polskiego nowoczesnego mieszkalnictwa.
W ramach „Osiedli mieszkaniowych Krakowa – społecznej i architektonicznej historia miasta” skupiliśmy się na kilku osiedlach, które pokazują węzłowe momenty w historii rozwoju miasta: osiedlu Robotniczej Spółdzielni Praca na Dębnikach z lat 30., osiedlu przy ulicy Rydla w Krowodrzy z lat 50., osiedlu Złotego Wieku w Mistrzejowicach z lat 60. oraz osiedlu Centrum E w Nowej Hucie z lat 80. W każdym z tych miejsc przeprowadzone zostały wywiady antropologiczne z mieszkańcami. Dzięki nim powstały kolejne moduły projektu:
- Wystawa plenerowa:
10 plansz dotyczących historii osiedli mieszkaniowych w Europie, w Polsce i w Krakowie oraz 5–7 osobnych plansz dla czterech wymienionych miejsc. Wystawa została zaprezentowana przez Klubem Kuźnia na osiedlu Złotego Wieku w Mistrzejowicach (5–11.10.2024) – z modułem o Osiedlu w Mistrzejowicach, w Parku Dębnickim (12–18.10.2024) – z modułem o Osiedlu Robotniczym przy ul. Praskiej, przed Wydziałem Architektury Politechniki Krakowskiej przy ul. Podchorążych (19–25.10.2024) z modułem o osiedlu przy ul. Rydla, oraz przez dawnym Kinem Światowid, siedzibą Muzeum Nowej Huty, oddziale Muzeum Krakowa (26.10–02.11.2024) z modułem poświęconym osiedlu Centrum E. - Podcasty:
Seria podcastów poświęconych osiedlom mieszkaniowym Krakowa w ramach cyklu „Przecież to nie jest modernizm!”, który udostępniany jest na kanałach Fundacji Instytut Architektury, m.in. na platformach You Tube, Spotify, Apple Podcast. - Spacery architektoniczne towarzyszące wernisażom wystaw:
Osiedle Spółdzielni Robotniczej Praca na Dębnikach, 12.10.2024
Osiedle przy ul. Rydla, 19.10.2024
Osiedle Centrum E, 26.10.2024
(Spacer po osiedlu Złotego Wieku w dniu 5.10.2024 nie mógł się odbyć ze względu na ulewny deszcz) - Warsztaty poświęcone społecznej historii osiedli:
Osiedle Centrum E, 22.09.2024, warsztaty towarzyszyły kolejnej edycji festiwalu Zajrzyj do Huty
Osiedle Ugorek i Wieczysta,28.11.2024, prowadzenie: Maciej Rodak - Piknik architektoniczny:
Osiedle Centrum E, 22.09.2024, piknik towarzyszył kolejnej edycji festiwalu Zajrzyj do Huty,
jego częścią było spotkanie z Romualdem Loeglerem, głównym autorem projektu architektonicznego osiedla. - Miniprzewodnik:
„Osiedla mieszkaniowe Krakowa”. Publikacja publikacja obejmująca: esej poświęcony historii osiedli mieszkaniowych w Europie i w Polsce, tekst poświęcony historii osiedli mieszkaniowych w Krakowie oraz opis kilkunastu wybranych osiedli mieszkaniowych Krakowa z różnych okresów XX wieku. - Filmy poświęcone osiedlom Mistrzejowice i Centrum E.